AI Nedir? (Artifical Intelligence – Yapay Zeka)

Son dönemlerde sanki bir sanatçının elinden çıkmışçasına yapılan karikatürleri mutlaka görmüşsünüzdür. Biraz araştırma yaptığınızda “AI” teriminin karşınıza çıktığını görebilir ve “AI Nedir?” şeklinde araştırma yapmaya başlayabilirsiniz. Son dönemlerde özellikle görsel ve yazılı anlamda geliştirilen Artifical Intelligence – Yapay Zeka teknolojisini tanımlamak gerekirse 2021’e kadar gitmemiz gerekiyor.

AI nedir? ve nasıl geliştiriliyor? Geçtiğimiz yılın başında ABD merkezli bir yapay zeka şirketi olan OpenAI, basit tanımlamalarla yapay zeka tanımlamaları gerçekleştiren DALL-E’yi tanıttı. İşte son dönemdeki popüler karikatürlerin temeli de buna dayanıyor. Yani AI nedir sorusunun cevabı aslında DALL-E’yi anlayabilmekten geçiyor. DALL-E aslında Üretecin sanatçı Salvador Dali ile Pixar filmindeki robot WALL-E’nin birleştirilmesiyle türetilmiş bir sözcük. Kısaca yapay zeka ile sanat yapılabileceğini ifade ediyor.

AI Görsel Yapay Zeka Teknolojisi

OpenAI şirketi Nisan 2022’de ise DALL-E’nin güncellenmiş sürümü DALL-E 2’yi tanıttı. DALL-E 2 daha yüksek çözünürlüklü görüntüler üretebilen daha çok yönlü ve verimli bir üretken sistem. DALL-E’nin 12 milyar parametresine kıyasla DALL-E 2, görüntülerinin çözünürlüğünü artırmak için 3.5 milyar parametreli bir model ve 1.5 milyar parametreli başka bir model üzerinde çalışıyor. AI nedir? Aslında arkasında son derece güçlü bilgisayarların çalıştığı bir bilgi ağı desek yine doğru bir tanımlama…

AI ücretsiz değil. Peki fiyat olarak AI nedir? Herkes ulaşabilir mi? Elbette bu servis uygulama geliştiricilerin kullanımına açık ancak ücretsiz değil. İlk başlayan bir üyelikte 50 ücretsiz kullanım elde edilebiliyor. Sonraki her ay 15 ücretsiz kullanım sağlanabiliyor. 15 USD karşılığındaysa 115 kullanım daha satın alınabiliyor. Buradaki her bir ücretsiz kullanım, üretilen yeni bir görseli ifade ediyor.

Yapay Zeka Resim

Son dönemlerde çılgınca paylaşılan karikatür resimler ise DALL-E 2 ile birlikte gelen “inpainting” özelliğinin bir sonucu. DALL-E 2 fotoğrafları gerçekçi bir şekilde düzenleme ve rötuşlama yeteneğine sahip. Kullanıcılar istenen değişiklik için bir metin girebilir ve görüntü üzerinde düzenlemek istedikleri bir alanı seçebilirler. DALL-E 2 saniyeler içinde aralarından seçim yapabilecekleri çeşitli seçenekler üretebiliyor. En basit şekilde “AI nedir?” sorusunun cevap veriliş tarzlarından birisi de bu olabilir.

DALL-E 2 tarafından kullanılan metin ve görüntü yerleştirmeleri OpenAI tarafından oluşturulan CLIP adlı başka bir ağdan gelmektedir. Bu ağda bulunan yapay zeka ürünleri metinler ve görseller açısından birbiri ile tamamen bağ içerisinde. CLIP’in DALL-E 2’de nasıl kullanıldığını anlamak için önce CLIP’in ne olduğuna ve nasıl çalıştığına hızlıca bir göz atmak gerekli. CLIP’in temelini oluşturduğu bir teknoloji bakış açısı ile AI nedir? İşte bu daha başka bir bakış açısı demek.

Yapay Zeka Metin – Yazı

İlk olarak veri girişi önemlidir ve yapay zeka programları 200 kelime ve üzerine kadar içeriklerden yorumlama yapabilmekteler. Yapay zeka programları NLP ve makine öğrenimi algoritmalarını kullanarak konu cümleleri oluşturur. İnternetteki binlerce mevcut makaleyi saniyeler içinde analiz ederek, bu kaynaklardan öğrendiklerine dayanarak makalesini oluşturacağı en iyi eşleşen seçenekleri bulur.

Süreç alternatif gönderiyi tamamladığında, program intihal karşıtı araçları kullanarak intihali kontrol eder ve kullanıcıya kopyalayıp düzenlemesi için nihai ürünü önerir. Tabii bu taramalar yalnızca internetteki makaleler için geçerli değildir. Öğrenme kısmı sosyal medya videolarından, YouTube içeriklerinden, Podcast’lerden, sesli kitaplardan, taranması zor ansiklopedik ve farklı dildeki kaynaklardan olabiliyor. Muhteşem bir bilgi birlikteliği en son yapay zeka tarafından yoğurularak karşımıza getiriliyor.

AI Ne Demek?

AI ne demek, bunun tam anlamı aslında OpenAI’nin CLIP ağını anlamaktan geçiyor. CLIP (Contrastive Language-Image Pre-training) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor ve belirli bir görüntü için en iyi yazı ilişkisini sağlayan bir ağ modelidir. Temelde DALL-E 2’nin metinden görüntü oluşturmasının tam tersini yapar. CLIP, bir görüntüyü tahmin etmek veya bir görüntüyü sınıflandırmak gibi tahmini bir hedefe sahip olmak yerine, aynı nesnenin metinsel ve görsel temsilleri arasındaki bağlantıyı öğrenmek gibi zıt bir hedefe de sahip olabilir. İşte AI’nin temelinde de bu güçlendirilmiş ağ modeli var. Biz ona CLIP diyoruz.

Tarihte Yapay Zekanın Gelişimi

Dünya tarihine baktığımızda John McCarthy yapay zeka terimini ilk kez 1956 yılında bu alandaki araştırmaları tanımlamak için ortaya atmıştır. Ancak yapay zeka, Arthur Samuel’in kendi kendine oynayarak ve her seferinde oyunlarını geliştirerek dama oynamayı öğrenebilen bir program geliştirdiği 1950’lerin sonlarından beri var olmuştur. Devamında ise 1966 yılında Marvin Minsky ve Seymour’un “Perceptrons: Hesaplamalı Geometriye Giriş” kitabı yapay nöronların tanımlanmasına ve sinir ağlarını oluşturacak şekilde nasıl bağlanabileceklerine yardımcı oldu. 

70’lerde sistemlerin geliştirilmesi de dahil olmak üzere birçok atılım, bilgisayarların insanlarla etkileşim yoluyla uzmanlardan yapay zeka öğrenmesine izin verdi. 80’lerde Münih Bundeswehr Üniversitesi’ndeki öğrenciler, boş sokaklarda saatte 55 mil hızla giden ilk robot arabaları üretti. 90’lı yıllarda, makine öğrenimi algoritmaları insanlara karşı kazanmaya başlar. Bilgisayar programı Chinook, dünya şampiyonu Tinsley’i ve 2. en yüksek puanlı oyuncu Lafferty’yi yenerek ABD Ulusal Dama Turnuvasını kazandı. IBM’in Deep Blue satranç makinesi dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov’u yendi. Günümüzde ise DALL-E 2 gibi muhteşem bir teknolojiden bahsediyoruz.

AI nedir? Umarız herkese bu konuda biraz faydalı olabilmişizdir.